232 lat temu uchwalono Konstutucję 3 Maja. Konstytucja ta była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 roku) spisaną ustawą rządową regulującą ustrój prawny państwa i z tego też powodu była nie lada ewenementem. Dokument miał ogromne znaczenie z punktu widzenia dalszych reform, które zaszły w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Autorami Konstytucji 3 maja byli Król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj i Adam Stanisław Krasiński. Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez Sejm Czteroletni. W czasie obrad Sejmu Czteroletniego wielu posłów, pracujących na zlecenie państw ościennych (Rosji, Prus czy Austrii), sprzeciwiało się powołaniu ustawy zasadniczej. Okazja nadarzyła się 3 Maja 1791 roku, wówczas wielu przeciwników konstytucji nie powróciło jeszcze z Wielkanocnego urlopu.

Po siedmiogodzinnych obradach Sejm zatwierdził konstytucję, a król Stanisław August Poniatowski ją podpisał. Twórcy Konstytucji 3 Maja określili ją jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.

Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja to:

• wprowadzenie trójpodziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą,
• ograniczenie przywilejów szlachty zagrodowej,
• potwierdzenie przywilejów mieszczańskich nadanych w akcie prawnym z 18 kwietnia 1791 roku, zgodnie z którym mieszczanie mieli zagwarantowane prawo do bezpieczeństwa osobistego, posiadania majątków ziemskich, zajmowania stanowisk oficerskich i stanowisk w administracji publicznej, a także zabierania głosu w sprawach dotyczących miast.
• zniesienie liberum veto, konfederacji,
• powołanie Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
• zastąpienie wolnej elekcji władzą dziedziczną,
• ustanowienie katolicyzmu religią panującą przy jednoczesnym zapewnieniu wolności wyznania.

Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja została uznana za święto państwowe uchwałą Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 r. Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946. Dzień 3 maja jako Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono w wolnej Polsce ustawą z 6 kwietnia 1990 roku.

opracowanie:

Biblioteka Szkolna
mgr Małgorzata Zielińska
mgr Agata Hajdas