81 Rocznica Zagłady Dąbrowskich Żydów

18 września 1942 roku w ramach akcji Reinhardt miał   miejsce ostatni transport dąbrowskich Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. W ten sposób niemal całkowicie dopełniła się zagłada Żydów Powiśla Dąbrowskiego. Łącznie nasze miasto utraciło połowę swoich obywateli, tj. ponad 2400  osób.

Wcześniej podlegali całemu szeregowi represji, szykan, pozbawiania własności i  życia. Temu celowi służyło też getto, do zamieszkania w którym, pod karą śmierci, zostali przymuszeni. Zamknięto w nim Żydów z Dąbrowy, przesiedleńców z okolicznych miejscowości oraz osoby deportowane wcześniej z Łodzi i Skierniewic.

18 VI 1942 miała miejsce pierwsza „akcja przesiedleńcza”.  Niemcy zgromadzili na rynku dąbrowskim kilkaset Żydów z ich dobytkiem. Wszystkim kazano uklęknąć z rękami uniesionymi do góry i pozostać w bezruchu. Każdy kto się poruszył, był rozstrzeliwany na miejscu. Pozostałych przy życiu, w liczbie  500 osób, pognano w kierunku dworca kolejowego, gdzie załadowano do wagonów i skierowano do obozu śmierci w Bełżcu.

 17 lipca 1942 roku doszło do drugiej deportacji.   O świcie Niemcy okrążyli getto i przystąpili do wyrzucania ludzi z domów.

 Zgromadzono blisko 2 tysiące osób, które zostały wtłoczone do wagonów i wysłane do obozu w Bełżcu. Na ulicach miasta oraz na cmentarzu żydowskim po tej akcji pozostało kilkadziesiąt martwych ciał.

Ostatnia deportacja miała miejsce dnia 18 września 1942 roku- wywieziono  wtedy na śmierć 800 osób.

Przez następne kilka dni naziści przeszukiwali zabudowania getta , wyciągając osoby rozpaczliwie szukające schronienia w różnych kryjówkach.  Zginęły one podczas egzekucji   na cmentarzu.

 Wielu Żydów po tragicznych doświadczeniach  zdecydowało się na potajemne opuszczenie getta i ukrycie się w okolicznych lasach. Organizowane były na nich polowania, do których Niemcy wykorzystywali również ludność miejscową.

Znalazły się jednak i takie rodziny, które z narażeniem życia niosły pomoc skazanym na zagładę. Za taki gest miłosierdzia życie straciło około 60 osób, wśród nich, np.  rodzina Mędalów z Szarwarku.

Powiat dąbrowski może się też poszczycić nadanymi przez Instytut Yad Vashem naszym bohaterskim mieszkańcom medalami Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Tytuł Sprawiedliwego otrzymało 10 osób.

   Po wyzwoleniu do Dąbrowy wróciło według różnych szacunków 50–150 Żydów. Większość z  nich wyemigrowało, zwłaszcza w 1968 roku do Izraela, USA, Kanady i Australii.   Ostatni dąbrowianin żydowskiego pochodzenia  zmarł w 2005 roku.