231 lat temu uchwalono Konstutucję 3 Maja. Konstytucja ta była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 roku) spisaną ustawą rządową regulującą ustrój prawny państwa i z tego też powodu była nie lada ewenementem. Dokument miał ogromne znaczenie z punktu widzenia dalszych reform, które zaszły w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Autorami Konstytucji 3 maja byli Król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj i Adam Stanisław Krasiński. Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez Sejm Czteroletni. W czasie obrad Sejmu Czteroletniego wielu posłów, pracujących na zlecenie państw ościennych (Rosji, Prus czy Austrii), sprzeciwiało się powołaniu ustawy zasadniczej. Okazja nadarzyła się 3 Maja 1791 roku, wówczas wielu przeciwników konstytucji nie powróciło jeszcze z Wielkanocnego urlopu.

Po siedmiogodzinnych obradach Sejm zatwierdził konstytucję, a król Stanisław August Poniatowski ją podpisał. Twórcy Konstytucji 3 Maja określili ją jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.

Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja to:

• wprowadzenie trójpodziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą,
• ograniczenie przywilejów szlachty zagrodowej,
• potwierdzenie przywilejów mieszczańskich nadanych w akcie prawnym z 18 kwietnia 1791 roku, zgodnie z którym mieszczanie mieli zagwarantowane prawo do bezpieczeństwa osobistego, posiadania majątków ziemskich, zajmowania stanowisk oficerskich i stanowisk w administracji publicznej, a także zabierania głosu w sprawach dotyczących miast.
• zniesienie liberum veto, konfederacji,
• powołanie Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
• zastąpienie wolnej elekcji władzą dziedziczną,
• ustanowienie katolicyzmu religią panującą przy jednoczesnym zapewnieniu wolności wyznania.

3 maja w Polsce ochodzimy także uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Nawiązuje ona do ważnych wydarzeń z historii Polski: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 r., ślubów króla Jana Kazimierza – powierzenia Królestwa opiece Matki Bożej, a także uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

oprac.

Biblioteka Szkolna
mgr Małgorzata Zielińska
mgr Agata Hajdas